Yönetim Şekilleri

Mutlak Monarşi (Mutlakiyet, Monarşi): Devlet yönetiminde tek bir kişinin egemen olduğu, merkezi otoritenin çok güçlü olduğu yönetim biçimidir. Tarihte ilk monarşi örneklerinden birisini Babil Kralı Hammurabi kurmuştur. Hammurabi dine dayalı yönetim şeklinden gücünü ordudan alan devlet şekline geçmiştir. Türk devletlerinin çoğunda mutlakiyet yönetim şekli görülmüştür.

Teokrasi: Dini ve siyasi yetkilerin tek bir elde toplandığı yönetim şeklidir. Devlet başkanı aynı zamanda dini yetkilere sahiptir ve din başkanıdır. Devlet yönetiminde din kuralları etkilidir. Yine din adamları üst düzey devlet memurlarıdır. Örneğin Sümerlerde kral ülkenin hem siyasi başkanı, hem de dini başkanıdır.

Meşrutiyet (Parlamenter Monarşi) Kralın yanı sıra bir meclis ve anayasanın olmasıdır. Bu yönetim şeklinde halkta yönetime ortaktır. Halkın seçtiği temsilciler kralın yanında yönetimde söz sahibidirler. Meclis kralın yetkilerini kısıtlayabilir bununla beraber kral meclisin üstünde bir güce sahipte olabilir. Buna Devlet-i Aliyye’deki (Osmanlı) I. Meşrutiyet dönemi örnek olarak gösterilebilir.

Manda Sistemi: Bir devletin veya milletin, kendi kendini idare edebilecek duruma gelinceye kadar başka bir devletin yönetiminde olmasıdır. I. Dünya Savaşın’dan sonra sömürgeciliğin devamını sağlayabilmek için İngiltere ve Fransa tarafından ortaya atılmıştır. Paris Barış Konferansı ile de uygulamaya konulmuştur. Milletler Cemiyeti sözleşmesinde de manda sistemine yer verilmiş ve Orta Doğu bu sistemle Batılı devletlerce paylaştırılmıştır. Kurtuluş Savaşımız sırasında manda yönetimi gündeme gelmiş ancak kati olarak Sivas Kongresinde reddedilmiştir.

Cumhuriyet: Halkın kendi kendisini yönetmesidir. Halkın seçtiği temsilciler vasıtasıyla yönetimde söz sahibi olmasıdır. Seçimle işbaşına gelen idareciler ömür boyu yönetimde kalması mümkün değildir. Bu kişiler belirli süreler için seçilirler.

Totaliter (Baskıcı) Rejimler: Tüm yetkilerin tek bir kişi ya da organda toplandığı rejimdir. Demokrasi dışındaki rejimlerin birçoğunda bu özellik vardır. Bu rejimlerde devletin resmi bir ideolojisi vardır. Bu ideolojiyi yürütmek ya bir kişiye ya da bir partiye aittir. Muhalefete yer yoktur. Seçimlere tek bir parti girmektedir. Genellikle temel hak ve hürriyetler kısıtlanmıştır. Herkes düşüncesini rahatça açıklayamaz. Seyahat özgürlüğü, din seçme özgürlüğü yoktur. Bu yönetimlere örnek olarak Almanya’da Nazi dönemi verilebilir.

Komünizm: Sanayi devriminden sonra ortaya çıkan sorunlar ve işçi sınıfının sömürülmesine karşı çıkan bir akımdır. Bu yönetim şeklinde katı bir devletçilik anlayışı görülür. Özel mülkiyet yoktur, tek parti ve siyasi görüş vardır. Her şey halk adına devletin denetiminde olmaktadır.

Oligarşi: Bir sınıfın, zümrenin yönetimde olmasıdır. Devleti idare edenler bu grup tarafından belirlenir ve yöneticiler bu kişilere karşı sorumludurlar.

Aristokrasi: Siyasi hakların(mesela seçme ve seçilme), soylulara, kralın soyundan olanlara ait olduğu yönetimdir.

Yasal Uyarı: Yayınlanan yazıların/içeriklerin tüm hakları “tarihyolu.com” aittir. Kaynak gösterilse dahi yazının/içeriğin tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan yazının bir bölümü, alıntılanan yazıya/içeriğe aktif link verilerek kullanılabilir.

Yönetim Şekilleri ile ilgili yazımız hakkındaki görüşlerinizi veya sorularınızı yorum kısmından bize yazabilirsiniz.