Son Osmanlı Mebusan Meclisi ve Misak-ı Milli (12 Ocak 1920)

313

Son Osmanlı Mebusan Meclisinin Açılışı

Amasya’ görüşmelerinde Mebusan Meclisinin toplanma kararı alınmış seçimler yapılmış ve Mustafa Kemal’de Erzurum Milletvekili olmuştu. Seçimleri Müdafaa-i Hukukçular kazanmıştı.

Mustafa Kemal güvenlik nedeniyle meclis çalışmalarına katılamamış ancak gidecek vekillerden bir takım isteklerde bulunmuştur.

Bu istekler;

1 – Mustafa Kemal’i Meclis Başkanı seçtirmelerini.

2 – Mecliste Müdafai Hukuk grubu kurmalarını

3 – Misak-ı Milliyi kabul ettirmelerini

Sonuçta Misak-ı Milli onaylandı. (28 Ocak 1920)

Not: Ankara’da hakimiyeti Milliye gazetesi yayınlandı. Bu gazete İradeyi Milliye gazetesinin yeni adıydı. Amaç halkı bilinçlendirmek, basın yoluyla, mücadele etmek ve bütünlüğü sağlamaktır. (10 Ocak 1920)

Not: Son Osmanlı Mebusan Meclisinde Mustafa Kemal’in başkan olmak istemesinin sebebi meclis herhangi bir sebeple dağıldığında meclis başkanı sıfatıyla meclisi tekrar toplayabilmektir.

Not: Mecliste Müdafai H.Gurubunun kurulmak istenmesinin sebebi , alınacak kararlarda milli kararları etkili kılma düşüncesidir.

Meclis çalışmalarına katılan vekiller saltanat makamından etkilenerek M.Kemal’in dediklerini yapmadılar.

Not: Mustafa Kemal‘in başkanlık isteği gerçekleştirilemedi.

Not: Müdafa-i Hukuk Grubu Felah-ı Vatan adını aldı. Bu durum vekillerin fikrinin kısmen değiştiğinin ve tepki çekmemek istenildiğin göstergesidir.

Misak-ı Millinin ilanına karşı itilaf devletlerinin ilk tepkisi meclisi dağıtmak, İstanbul’u işgal etmek ve İzmir’in işgali için Yunanlılara harekete geçirmektir.

Misak-ı Milli Kararları (28 Ocak 1920)

1 – Mondros Ateşkesinin imzalandığı gün işgal altında bulunan Arap memleketlerinin durumu halkının vereceği oya göre belirlenecekti. Türk – İslam çoğunluğunun bulunduğu hiçbir yer parçalanamaz bölünemez bir bütündür.

2- Elviye-i Selase’de ve Batı Trakya da gerekirse halkın oyuna tekrar başvurulacaktı.

3- İstanbul ve Marmara’nın güvenliği sağlanırsa Boğazlar dünya ticaretine açılabilirlerdi.

4 – Azınlıklara komşu ülkelerdeki Müslümanlara verilen haklar kadar hak verilecekti.

5 – Kapitülasyonlar kesin olarak reddedilmiştir.

Önemi

Milli ve bölünmez Türk vatanının sınırı çizilmiştir.
Erzurum ve Sivas Kongresi kararları son Osmanlı meclisi tarafından kabul edilmiştir.
Kapitülasyonlar, azınlıklar, Boğazlar, dış borçlar meselesi gündeme gelmiştir.
Milli Mücadelenin siyasi programı niteliğindedir.
Misak –ı Millide milli egemenlikten bahsedilmemiştir, milli bağımsızlıktan bahsedilmiştir.
Misak-ı Milli Meclis kararıdır. Padişah onaylamamıştır.
Vatanın bölünmez bütünlüğü kararı düşmanla mücadele edileceğini gösterdi.
Elviye-i Selasede tekrar halk oyuna gerekirse gidilmesi oraların Türk olduğunun kanıtıdır.
Misak-ı Millinin 3. maddesiyle Boğazların Türk olduğu vurgulanmıştır.

Misak-ı Milli ile;

1 – Müslümanların hakları korunmuş

2 – Milletlerin ve devletlerin eşitliği belirtilmiştir

3 – Azınlıklara verilecek hakların ölçüsü konuldu.

İstanbul’un İşgali (16 Mart 1920)

İtilaf devletleri meclisin açılmasına karşı gelmediler çünkü aleyhlerinde bir karar alınacağını düşünmemişlerdi. Misak-ı Milli kararları sonucu İtilaf devletleri, Misak-ı Milliyi değiştirmek için İstanbul hükümetine baskı yaptılar. Ali Rıza Paşa hükümeti bunu kabul etmedi ve istifa etti.

İstanbul’un İşgaline Karşı Tepkiler

Mustafa Kemal Ankara’da bir hükümet kurmak için harekete geçti ve işgali protesto etmiştir. Ve bazı önlemler almıştır:

1 – İstanbul’la haberleşme kesildi (Böylece İstanbul hükümetini ve işgali kabul etmediğini bildirdi).

2 – İstanbul’daki tutuklamalara karşı Anadolu’daki itilaf subayları tutuklandı. (Böylece güç ve eşitlik vurgulandı)

3 – Geyve Boğazı kapatıldı. (İngilizlerin Asker göndermesini engellemek için)

4 – Anadolu’daki resmi ve yarı resmi kurumların kıymetli eşyalarını İstanbul’a gönderilmesi yasaklandı. (Anadolu hareketi böylece maddi ihtiyaçlarını karşılayacak)

İstanbul İşgalinin Sonuçları

1 – İstanbul’un işgali, Mustafa Kemal’e Milli Mücadeleyi padişah adına yürüttüğünü söyleme fırsatı verdi.

2 – İstanbul’dan kaçan vekiller Ankara’da meclis çalışmalarına katıldılar..

3 – Damat Ferit Seyh-ül İslamdan fetva alarak Kuvay-i Milliye-yi hain ilan etti.

4 – İşgallere beraber Padişah ve hükümet İtilaf devletleri denetimine girmiştir.

Not: İtilaf devletleri İstanbul’un işgalinin geçici olduğunu ilan ettiler ve Osmanlı fiilen sona erdi. (geçici olmasaydı resmen sona erecekti)

Not: İstanbul’un işgali üzerine Ali Rıza Paşa hükümeti yerine Salih Paşa geçti, Salih paşa’dan sonra Damat Ferit tekrar hükümeti kurdu.

Not: İstanbul’dan kaçan vekillerin Ankara’ya Meclise girmeleri Mebusan meclisinin Ankara’ya taşınması ve resmen dünyaya kabul ettirilmesi manasına gelir.

Not: İtilaf devletinin Mebuslar meclisini kapattırması mili iradeye karşı olduğunun ve yok etmek istediklerinin göstergesidir.

Not: Damat Ferit’in Fetvalar yayınlanmasına karşın fetvalar yayınlanıp asıl işgale ses çıkarmayanların hain olduğunu söylemiştir.