Otuz Yıl Savaşları ve Westphalia Antlaşması

Otuz Yıl Savaşları (1618-1648)

Avrupa’da din alanında başlayan fakat arkasında bir takım siyasi, sosyal ve ekonomik gelişmelerin bulunduğu mücadelelerdir.

TARAFLAR
Protestan Birliği	Katolik Birliği
Fransa, Danimarka, Bohemya, İsveç, Norveç, Hollanda, İngiltere, Protestan Alman Prenslikleri	Kutsal Roma Germen İmparatorluğu, İspanya, Avusturya, Bavyera, Katolik Alman Prenslikleri

Otuz Yıl Savaşlarının Nedenleri

İki temele dayanır;

Habsburg Hanedanı’nın Avrupa’da tek hâkim güç olma isteğidir. Topraklarını evlilik veya veraset yoluyla günden güne artıran Habsburgların, Avrupa’daki genişleme siyaseti başta Fransa olmak üzere bölgedeki devlet ve prensliklerin başkaldırmasına neden olmuştur.

İkinci sebep ise Martin Luther’in (Martin Lutır) başlattığı Protestanlık hareketidir. Martin Luther’e taraftar olan Hrıstiyanlara “Protestan” denilmiştir. Protestanlarla Alman imparatoru arasında yirmi beş yıl süren bir savaş sonrasında 1555’te Augsburg (Ogsburg) Antlaşması imzalanmıştır. Protestan mezhebi ve kilisesi Almanya’da resmen tanınmıştır. Augsburg Antlaşması biri Protestan diğeri Katolik olmak üzere iki Almanya’yı ortaya çıkarmıştır. Avrupa geneline yayılmaya başlayan Lutherci hareketlere karşı Papalık, Katolik reformunu gerçekleştirmek zorunda kalmıştır. Bohemya Bölgesi’nde Protestan Çekler ile Kutsal Roma İmparatorluğu arasında başlayan mücadele sürecinde İngiltere ve Hollanda da Protestanları desteklemiştir. 1645’e kadar mücadeleler devam etmiştir. Otuz Yıl Savaşları’na dâhil olan devletlerin çoğunun katılımı ile barış gerçekleşmiştir. Martin Luther’in öncülüğünde başlayan Almanya’daki hareketler sonrasında, Fransa’da Kalvenizm Hareketi, İngiltere’de de Anglikanizm etkili olmuştur. Westphalia (Vestfalya) Barışı ile 24 Kasım 1648’de Otuz Yıl Savaşları sona ermiştir. Westphalia Barışı sonrası Fransa ile İspanya 1659’a kadar savaşmaya devam etmiştir.

Westphalia Antlaşması’nın Sonuçları

• Westphalia’da Protestanlık mezhebi Katolik mezhebine denk sayılarak ve Protestanlığın ortadan kaldırılmasına yönelik çalışmalara son nokta konuldu.
• Westphalia ile beraber Habsburg Hanedanı’nın itibarı zedelendi ve Almanya’da yerel hanedanlar öne çıktılar.
• Almanya’nın temelleri Westphalia’da atıldı.
• Antlaşma, imparatorun prenslikler üzerindeki otoritesini kısıtlamıştı.
• Westphalia Barışı’yla birlikte Almanya yüzlerce küçük prensliğe bölündü. Almanya 1871’e kadar siyasal birliğini tamamlayarak Orta Avrupa’da baskın güç olma şansını yitirdi.
• Fransa’nın Hollanda ve Kuzey İtalya üzerindeki nüfuzu da artmıştı. Bunun yanında Fransa’nın bazı toprak kazançları da bulunmaktaydı.
• Fransa’da monarşi Westphalia’dan sonra iyice sağlamlaştı. XIX. yüzyıla kadar kıta Avrupası’ndaki en güçlü devlet ise Fransa oldu.
• Hollanda, Portekiz ve İsviçre bağımsız oldu.
• İmparatorluk gibi Papalık da güç kaybetti. Papa’dan yetki alan ve üst otorite olarak Vatikan’ı gören Avrupalı krallar kiliselerini “millî” bir hâle getirerek dini devletin tekeline aldı ve devleti toprakları üzerindeki “mutlak egemen” hâline getirdi. Osmanlı Devleti Avrupa mezhep savaşlarına kendi sorunları nedeniyle katılmadı.

UYARI: Vestfalya Barışından sonra kilise gücünü kaybetmiştir. Mutlak krallıklar güç kazanmıştır. Devlet yönetimde din kuralları yerini modern hukuk kurallarına bırakmaya başlamıştır.

Modern Devlet

• Tarihin ilk dönemlerinden itibaren toplumun üzerinde siyasi otorite kurulduğu bilinmektedir.
• Bununla birlikte modern devlet anlayışı Avrupa’da Westphalia Antlaşması’ndan itibaren ortaya çıkmıştır.
• Modern devlet anlayışında kilisenin, devlet ve toplum üzerindeki etkisi azalmıştır.
• Modern devletlerde merkezî bir ordu bulunur ve merkezî otoritenin koyduğu hukuk kuralları her zaman geçerlidir.