Fransa’ya Verilen Kapitülasyonlar

Kanuni Sultan Süleyman Dönemi Osmanlı – Fransa İlişkileri

Uzun dönem Osmanlı tahtında kalan ve Muhteşem Süleyman diye de anılan I. Süleyman (Kanuni) zamanında, Osmanlı-Fransız yakınlaşması başlamıştır. Kanuni Sultan Süleyman, siyasi ve askeri olarak Alman tehlikesine karşı bir çok defa Fransa’ya yardım etmiş, Fransa Kralı’nı esaretten kurtarmıştır. İki ülke arasında başlayan bu dostluk ilişkileri 1535 yılında taraflar arasında imzalanan Kapitülasyon Antlaşması (İmtiyaz-ı Mahsusa)  ile daha da    gelişmiştir.

★    Kapitülasyon, ayrıcalık anlamına gelmektedir. Bu  antlaşmayla Fransızlara ticari, hukuki ve dini ayrıcalıklar verilmiştir.

İki hükümdarın siyasi hayatı boyunca geçerli olacak olan bu antlaşma ile, (Kanuni’nin ileri görüşlü olduğunu söyleyebiliriz.)

• Fransız tüccarların Osmanlı limanlarından serbestçe yararlanabilecek
• Fransız tüccarlar arasında yaşanan anlaşmazlıklara Fransız hakimler bakacak
• Osmanlı ülkesinde ölen Fransız tüccarların malları Fransa’daki varislerine bırakılacak
• Türk tüccarlarla Fransız tüccarlar arasında yaşanan anlaşmazlıkların Türk mahkemelerinde çözülmesi ancak mahkemelerde bir de Fransız tercüman bulunacak
• Bunların yanında Türk tüccarlar da Fransız liman ve topraklarında aynı haklara sahip olacak

gibi kararlar alınmıştır.

Kanuni Sultan Süleyman, Fransızlara bu kapitülasyonları tanırken;

Coğrafi Keşiflerle önemini yitirmeye başlayan Doğu Akdeniz ticaretini yeniden canlandırma ve Fransa’yı kendi yanına çekerek Avrupa Hıristiyan Birliği’ni bozma gibi amaçlara ulaşmayı hedeflemiştir.

Kanuni döneminde verilen kapitülasyonlar kısmen hedefine ulaşmış ancak Akdeniz ticaretinde beklenen canlılık sağlanamamıştır. Coğrafi Keşifler sonrasında sömürgecilik hareketlerine girişen diğer Avrupalı devletler gibi Fransa da önemli ekonomik çıkarlar elde etmiştir.

Kapitülasyonların süresi her padişah döneminde uzatılmıştır. Birçok Avrupalı devlete de tanınan bu ayrıcalıklar, 1740 yılında Sultan I. Mahmut zamanında Fransızlara sürekli hale getirilmiştir.

Önce Fransızlara, daha sonra diğer Avrupalı devletlere verilen kapitülasyonlarla;

• Osmanlı Devleti Sanayi Devrimini gerçekleştiremediği için Osmanlı pazarlarında Avrupalı devletlerin ucuz malları dolaşmıştır. Rekabet edemeyen Osmanlı esnafı ise dükkan kapatmak zorunda kalmıştır. Osmanlı bütçesi sürekli açık vermiştir.

Türk ulusunun ekonomik bağımsızlığı yanında milli bağımsızlığını da zedeleyen kapitülasyonlar, Türk Kurtuluş Mücadelesi sonrasında İtilaf Devletleri ile 1923 yılında imzalanan Lozan Barış Antlaşması’yla kaldırılmıştır.

Yasal Uyarı: Yayınlanan yazıların/içeriklerin tüm hakları “tarihyolu.com” aittir. Kaynak gösterilse dahi yazının/içeriğin tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan yazının bir bölümü, alıntılanan yazıya/içeriğe aktif link verilerek kullanılabilir.