10. Sınıf Tarih Dersi 2.Dönem 2.Yazılı

2021-2022 Eğitim Öğretim Dönemi 10. Sınıf Tarih Dersi 2.Dönem 2.Yazılı Sınav Soruları

Soru 1

II. Bayezit’in tahttan çekilmesinden sonra tahta geçmiş olan Yavuz Sultan Selim’e muhalefet eden Şehzade Murat adamlarıyla birlikte Safevilere sığındı. Şah İsmail ona Fars eyaletinde tımarlar verdiyse de genç şehzade Isfahan yakınlarında vefat etti. Öte yandan Safevi Komutanı ve Diyarbakır hâkimi Muhammed Han Ustaclu, Memlûk ve Dulkadir kuvvetlerine karşı kazanılan küçük başarılarla yetinmeyerek Yavuz Sultan Selim’e hakaretamiz ifadelerle dolu bir mektup gönderdi. Yaşanan bu süreç Osmanlı-Safevi ilişkilerinin seyrini belirledi.

Buna göre;
I. Osmanlı’daki taht mücadelelerinin dış ilişkileri etkilediği,
II. Safevilerin çevre devletlere karşı barışçıl siyaset izlemediği,
III. Osmanlı Devleti’nin yayılmacı politika geliştirdiği yargılarından hangileri söylenebilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) I ve II
D) II ve III
E) I, II ve III

Soru 2
Padişah adayı şehzadelerin eğitim süreci iki kısımdan oluşuyordu. Sancağa çıkmadan önceki birinci kısım daha çok teorik olan eğitim dönemiydi. Sancağa çıktıktan sonraki ikinci kısım eğitimleri ise pratik uygulamalara dayanıyordu.
Buna göre aşağıdakilerden hangisinin şehzadelerin ikinci kısım eğitim dönemleriyle ilgili olduğu savunulabilir?
A) Arapça ve Farsça öğrenmeleri
B) Teşrifat (protokol) kurallarını öğrenmeleri
C) Bulundukları sancakta Divân-ı Hümâyuna benzer bir yönetim oluşturmaları
D) Saray hocalarından matematik ve fen bilimleri eğitimi almaları
E) Devletin yönetilmesi hakkında temel prensipler edinmeleri

Soru 3
Topkapı Sarayı’nın önemli bir birimi de Birun’dur. Dış saray olarak bilinir. Buradaki görevliler devletin önemli kurumlarının işlerini yürüten görevlilerdir.

Aşağıdakilerden hangisi Birun’da yer alan görevlilerden biri değildir?
A) Mehterler
B) Beylerbeyi
C) Topçular
D) Çakırcıbaşı
E) Çavuşlar

Soru 4
XV ve XVI. yüzyıllarda Osmanlı Devleti’nde sınırların genişlemesi ile aşağıdakilerden hangisi arasında bir ilişki kurulamaz?
A) Yeni idari birimlerin kurulması
B) Etnik grupların fazlalaşması
C) Askeri harcamaların artması
D) Vergi gelirlerinin artması
E) Yeni reform alanlarının ortaya çıkması

Soru 5
Osmanlılarda pek çok farklı eğitim müfredatı ve bunları uygulayan eğitim kurumları bulunurdu. Bu durum;
I. Farklı dini ve ideolojik düşüncelerin gelişmesi,
II. Eğitim sisteminin kontrolsüz bir şekle dönüşmesi,
III. Özgür düşüncenin gelişmesi,
IV. Avrupa eğitim sisteminin takip edilememesi gibi gelişmelerden hangilerinin ortaya çıkmasında etkili olduğu söylenebilir?
A) I ve II     
B) I, II ve III     
C) I, III ve IV
D) II, III ve IV
E) I, II, III ve IV

Soru 6
Osmanlı Devleti’nde gayrimüslimlerin davalarına Cemaat Mahkemeleri, yabancılar arasındaki anlaşmazlıklara Konsolosluk Mahkemeleri, Müslümanların davalarına da Şer’i Mahkemeler bakıyordu. Ayrıca isteyen gayrimüslim, davasını Şer’i Mahkemelere de götürebilirdi.
Buna göre, Osmanlı hukuk sistemi ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
A) Osmanlılarda azınlıklarla Müslümanlar eşit tutulmuştur.
B) Osmanlı Devleti’nde hukuk birliği yoktur.
C) Osmanlı yargı sistemi Batı hukukunun etkisinde kalmıştır.
D) Osmanlı’da adalet anlayışı çağdaş boyutlardan ileridedir.
E) Osmanlı Devleti yabancılara hukuki, ekonomik, siyasi ayrıcalıklar vermiştir.

Soru 7
I. Sinop             
II. Arnavutluk
III. Mora         
IV. Amasra Yukarıda Fatih döneminde ele geçirilen yerlerden bir bölümü verilmiştir.
Bunlardan hangilerinin alınması Osmanlı Devleti’nin hem Anadolu hem de Karadeniz hakimiyetini güçlendirmeye yöneliktir?
A) I ve II
B) I ve III
C) I ve IV
D) II ve IV
E) II, III ve IV

Soru 8
Köklü ailelerin iktidarı paylaşma dönemine son veren Fatih Sultan Mehmet, vezîriâzamlık ve yeniçeri ağalığı gibi kurumlara, kendine bağlı kişileri getirmiştir.
Bu uygulamalarla Fatih Sultan Mehmet aşağıdakilerden hangisine ulaşmak istemiştir?
A) Saltanat mücadelelerine son vermek
B) Yetenekli kişileri göreve getirmek
C) Merkezî otoriteyi güçlendirmek
D) Devlete yeni müesseseler kazandırmak
E) İdari ve askerî yetkileri belirlemek

Soru 9
Osmanlı Devleti’nde sık sık taht kavgaları yaşanmasının en önemli nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Devletin başına kimin geçeceğinin sağlam kurallara bağlanmaması
B) Saltanatın tek bir soya dayandırılması
C) Şehzadelerin padişah olma istekleri
D) Valide sultanların kendi çocuklarının padişah olmasını istemesi
E) Yabancı devletlerin kışkırtmaları

Soru 10
Viyana kuşatıldığı zaman büyük toplar getirilmedi. Ferdinand, Viyana’yı savunmak üzere 16 bin kişilik bir ordu bırakıp, kalenin surlarını güçlendirmişti. Osmanlılar kaleyi alabilmek için birçok lağım ve siper kazdılar. Kuşatmanın altıncı günü kalenin iki tarafına açılan lağımlar patlatıldı ve gedikler açıldı. Osmanlı ordusu bu gediklerden girmeye çalıştıysa da açılan top ve tüfek atışları ile ağır zayiat verdi. Verilen metne göre Osmanlı Devleti’nin Viyana kuşatmasında başarısız olmasının sebepleri arasında aşağılardakilerden hangisi gösterilemez?
A) Silah ve teçhizatın yetersiz olması
B) Osmanlı ordusunun kaleye sızmakta zorlanması
C) Avusturya’nın etkili bir savunma yapması
D) Viyana Kalesi’nin sağlam sur ve duvarlarla kaplı olması
E) Osmanlı ordususun hezimete uğrayarak geri çekilmesi

Soru 11
1538’de donanma Hindistan kıyılarına ulaştığında Osmanlı kuvvetlerini yardıma çağıran Gücerat Şahı Bahadır ölmüştü. Bu yüzden Osmanlı ordusu gerekli desteği alamadı. Osmanlılar bir anda kurtarıcı rolünü kaybetti. Bender-i Türkî ve Kat kaleleri ele geçirilmesine karşın, topların desteğiyle Diu’ya yapılan kuşatma başarılı olamadı. Gücerat’ın yeni sultanı Mahmut’un ve onun 1531 yılında hizmetine girmiş olan Hoca Sefer’in kuvvetlerinden beklenen takviye gelmedi. Donanmanın beklemeye geçmesi ve her an bir Portekiz saldırısıyla karşılaşma kuşkusunu giderecek önlemlerin alınmaması, Osmanlı kaptanını kuşatmadan vazgeçiren diğer önemli etkenler oldu. Süleyman Paşa 6 Kasım 1538 tarihinde geri dönüş yoluna koyuldu.
Bu bilgiler dikkate alındığında 1538 Hint Deniz Seferi ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Gücerat Sultanlığı’nın siyaseti kişilerin ömürleriyle sınırlı kalmıştır.
B) Osmanlı hedeflediği politikayı istediği düzeyde gerçekleştirememiştir.
C) Osmanlı-Portekiz mücadelesi bu seferle sona ermiştir.
D) Portekiz deniz güçleri bölgede tehlike oluşturmaktadır.
E) Osmanlı Hint Deniz Seferiyle dünya siyasetinde etkili olmaya çalışmıştır.

Soru 12
Bilgi : Vakıf; kişilerin kendilerine ait menkul, gayrimenkul mallarını veya paralarını toplum yararına oluşturulacak eğitim, din, sağlık, bayındırlık gibi sosyal ve kültürel alanlarda daimi kamu hizmeti verecek kuruluşlara bağışlaması veya oluşturmasıdır.
Durum : Hizmet verilen alanların önemi nedeniyle padişahlar, hanedan üyeleri, üst düzey yöneticileri ve varlıklı kişiler vakıflar kurmuşlardır. Kurulan vakıflar çok çeşitli alanlarda hizmet vermektedir.
Yukarıda verilen bilgi ve duruma göre Osmanlı Devleti’nde vakıflardan hangi alanlarda yararlanılmamıştır?
A) Osmanlı Devleti sınırları içinde uygulanan iskân faaliyetlerinde
B) Yerleşim yerlerinin sosyokültürel ihtiyaçlarının karşılanmasında
C) Han, kervansaray gibi binalarla yolların yapım ve işletiminde
D) Vergilerin hızlı bir şekilde toplanmasında
E) Halkın sağlık, eğitim ve öğretim alanlarındaki ihtiyaçlarının karşılanmasında

Soru 13
Osmanlıda hükümdarın ölümünden sonra kimin tahta geçeceğini düzenleyen bir veraset kanunu olmadığından taht kavgaları kaçınılmazdı. Hükümdarın ölümüyle birlikte oğulları arasında çekişmeler başlar, kardeş ordular karşı karşıya gelirdi. Bu çatışmalar uzadıkça devlet otoritesinde boşluk oluşur, ekonomi ve düzen sarsılırdı. Bu da Osmanlı Devleti’nin devamlılığı ve halkın huzuru bakımından çok büyük sakıncalar doğurur ve devleti âdeta sürekli bir “fetret tehlikesi” ile karşı karşıya getirirdi.
Fatih Sultan Mehmet’in gerçekleştirdiği;
I. Kardeş katline izin verilmesi,
II. “Ülke hükümdarın malıdır.” anlayışının getirilmesi,
III. Padişahın divan toplantılarına başkanlık etmeyi terk etmesi uygulamalarından hangilerinin yukarıdaki metinde bahsedilen “fetret tehlikesi”ni önlemek adına yapıldığı savunulabilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) II ve III

Soru 14
Osmanlı Devleti Kanuni Sultan Süleyman Dönemi’nde Akdeniz ticaretini geliştirmek ve Avrupa’da oluşabilecek Haçlı ittifakını parçalamak amacıyla Fransa’ya kapitülasyonlar vermiştir. Ancak verilen bu kapitülasyonlar sonraki dönemlerde Osmanlı Devleti aleyhine kullanılmıştır.
Aşağıdakilerden hangisi kapitülasyonların Osmanlı Devleti aleyhine kullanıldığına kanıt olarak gösterilemez?
A) Kapitülasyonları daha sonraki dönemlerde diğer Avrupalı devletlere de verilmesi
B) Osmanlı Devleti’nin ekonomik gücünü zayıflatması
C) Osmanlı Devleti’nde ticaretle uğraşan Türklerin Avrupalı tüccarlarla rekabet edememesi
D) Esnaflar tarafından oluşturulan lonca teşkilatıyla esnaflar arasındaki bağın güçlenmesi
E) Osmanlı Devleti’nden Avrupa’ya ham madde akışının hızlanması

Soru 15
Ahilik teşkilatında esnaf ve sanatkârlara iş yerlerinde yamak, çı­rak, kalfa ve usta hiyerarşisine göre mesleğin incelikleri öğretilmiştir. Akşamları ise ahi konuk ağırlama ve toplantı yerlerinde ahlaki ve terbiyevi bir eğitim uygulanmıştır. Böylece Türk esnaf ve sanatkârı arasında güçlü bir dayanışma ve yardımlaşma oluşturulmuştu. Bunun sonucu olarak Bizans sanatkârlarıyla rekabet edebilecek bir seviyeye çıkılmıştı. Ahilikte dinî esaslara, örf ve âdetlere dayalı meslek içi ilişkilerin düzenlendiği usta, kalfa ve çırak üçgeni içerisinde karşılıklı sevgi ve saygının egemen olduğu bir anlayış gelişmişti.
Bu parçadan hareketle aşağıdaki sonuçlardan hangisine ulaşılabilir?
A) Teşkilat üyeleri Ahilik teşkilatı sayesinde rekabette Bizans sanatkârlarının önüne geçmiştir.
B) Ahilik sisteminde dinî kurallar sistemin esas yapısını oluşturur.
C) Ahilik hiyerarşik yapısı Osmanlı toplumunun tamamına yayılmıştır.
D) Ahilik bir eğitm kurumu olmanın yanınıda toplumsal yapıyı dengeleyen kurumsal bir yapıdır.
E) Ahilik sisteminde usta, kalfa ve çırak üçgeni içerisinde hiyerarşik bir ilişki yoktur.

Soru 16
Aşağıdakilerden hangisinde Osmanlı bürokrasisinin görev ve alan sıralaması doğru verilmiştir?
Askerî      Bürokrasi      Eğitim ve Hukuk  
A) Seyfiye – İlmiye – Kalemiye
B) Kalemiye – Seyfiye – İlmiye
C) İlmiye – Kalemiye – Seyfiye
D) Seyfiye – Kalemiye – İlmiye
E) İlmiye – Seyfiye – Kalemiye

Soru 17
Köklü ailelerin iktidarı paylaşma dönemine son veren Fatih Sultan Mehmet, vezîriâzamlık ve yeniçeri ağalığı gibi kurumlara, kendine bağlı kişileri getirmiştir.
Bu uygulamalarla Fatih Sultan Mehmet aşağıdakilerden hangisine ulaşmak istemiştir?
A) Saltanat mücadelelerine son vermek
B) Yetenekli kişileri göreve getirmek
C) Merkezî otoriteyi güçlendirmek
D) Devlete yeni müesseseler kazandırmak
E) İdari ve askerî yetkileri belirlemek

Soru 18
Asya ve Avrupa kıtalarının kesişme noktasında yer alan İstanbul, her dönemde jeopolitik öneme sahipti. İstanbul, Karadeniz ile Akdeniz arasındaki ticaret yollarını bağlamanın yanında Çin ve Hindistan’dan Avrupa’ya uzanan İpek ve Baharat yollarının stratejik noktalarından biriydi. Bu durum tarihin farklı dönemlerinde Makedonya, Avar, Emevi ve Abbasilerin İstanbul’u birçok kez kuşatmasına neden oldu. Bu kuşatmalara direnen İstanbul, 1204’te Haçlılar tarafından işgal edildi.
Buna göre; I. Ekonomik etkinlikler siyasi gelişmeleri tetiklemiştir,   

II. Haçlı hâkimiyeti İstanbul’un stratejik önemini yok etmiştir,

III. İstanbul’un jeopolitik önemi devamlılık göstermiştir yargılarından hangileri savunulabilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) I ve II
D) I ve III
E) I, II ve III

Soru 19
Osmanlı Devleti’nin Safevi Devleti ile XVI. yüzyıldan itibaren siyasi ve askeri ilişkileri başlamıştır. Aşağıda yer alan olaylar siyasi ve askeri ilişkiler olarak ayrıldığında hangisi diğerlerinden farklı bir grupta yer alır?
A) Her iki devletin İpek yolunun bir kısmına hakim olmak istemesi
B) Kanuni Sultan Süleyman döneminde Irakeyn Seferi’nin düzenlenmesi
C) Çaldıran Savaşı’nda Safevilerin Osmanlı Devleti’ne karşı yenilgi alması
D) 1555 yılında Osmanlı Devleti ile İran arasında Amasya Antlaşması’nın imzalanması
E) Yavuz Sultan Selim’in tahta çıkışını Safevi hükümdarı Şah İsmail’in tebrik etmemesi

Soru 20
Türklerde bir devlet idarecisinin sahip olması gereken özellikler, Osmanlı Devleti’nde kaleme alınan eserlerde genişçe işlenmiştir. Bu özellikler içerisinde padişahın halkına karşı olan sorumlulukları hatırlatılmış ve devlet yöneticilerinin adaletli olması gibi birçok konuda  nasihatler verilmiştir. Bu eserlerde padişahlara, ordunun ve halkın ihtiyaçlarını karşılamaları, ahlaki yönden güçlü olmaları ve müsrif olmamaları hatırlatılmıştır.
Buna göre; I. Halkı zulümden korumalı,
II. Emirleri sorgulanmadan yerine getirilmeli,
III. Gereksiz masraftan kaçınmalı,
IV. Ordunun eksiklerini gidermeli
gibi görevlerden hangileri devlet idarecesinde olması gereken vasıflar arasında gösterilebilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) I ve II
D) I, II ve III
E) I, III ve IV

Soru 21
Osmanlı Devleti, doğuda ve güneyde Akkoyunlar, Karakoyunlular, Safeviler ve Memlük Devleti ile mücadele etmiştir.
Osmanlı devletinin bu mücadelesinin sebepleri arasında;
I. Türk İslam birliğini gerçekleştirmek,
II. Ticaret yollarının güvenliğini sağlamak,
III. Mutlak monarşiyi hâkim kılmak
gibi etkenlerden hangileri bulunmaz?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) II ve III

Soru 22
Yavuz Sultan Selim, şehzadeliği döneminde Trabzon’da iyi bir idarecilik tecrübesi kazandı. Osmanlı Devleti için büyük bir tehdit olan Şah İsmail’in faaliyetlerini yakından takip etti. Bu doğrultuda sınır hatlarındaki kalelerin tamir edilip sahillerin emniyeti için gemi yapımının gerekliliğini babası II. Bayezid’e rapor etti.
Yukarıda verilen bilgilere dayanarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
A) Yavuz Sultan Selim Trabzon’u imar etmiştir.
B) Şah İsmail ile sınır çatışmaları yaşamıştır.
C) II. Bayezid şehzadenin fikrine değer vermemiştir.
D) Yavuz Sultan Selim babası ile iktidar mücadelesine girmiştir.
E) Sancağa çıkma uygulamasının birçok faydası vardır.

Soru 23

Yukarıda “?” ile belirtilen yerlere Osmanlı Devlet idaresinin ilmiye, kalemiye ve seyfiye sınıflarının doğru sıralaması aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
A) Kalemiye – Seyfiye – İlmiye
B) İlmiye – Kalemiye – Seyfiye
C) Seyfiye – İlmiye – Kalemiye
D) Kalemiye – İlmiye – Seyfiye
E) İlmiye – Seyfiye – Kalemiye

Soru 24

Osmanlı Devleti’nde padişah hem devlet başkanı hem de ordu komutanı olarak birçok görev ve yetkiye sahipti.

Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı padişahlarının görevlerinden biri değildir?
A) Ülkeyi adaletli yönetmek
B) Halkın refah ve mutluluğunu arttırmak
C) Devlet memurlarını atamak
D) Savaş ve barış kararlarını onaylamak
E) Yapılacak işlerle ilgili fetva vermek

Soru 25

Yavuz Sultan Selim Dönemi’nde Memlûk Devleti’ne son verilip Suriye, Filistin, Mısır ve Hicaz bölgeleri ele geçirildi.

Bu durum Osmanlının;

I. Doğu Akdeniz’de güçlenmesi,

II. İslam toplumlarında nüfuzunun genişlemesi,

III. Stratejik öneminin artması

gibi açılardan hangilerinde ilerleme kaydetmesine katkı sağladığı söylenebilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) I ve II
D) II ve III
E) I, II ve III

SINAV SÜRESİ BİR DERS SAATİDİR. Her Soru 4 puandır. BAŞARILAR

Cevap anahtarı için yorum kısmından yazabilirsiniz. En kısa sürede e-posta olarak gönderilecektir.