Home / 9. Sınıf Tarih / Türklerin Kullandıkları Takvimler

Türklerin Kullandıkları Takvimler

Tarihte Takvim ve Zaman

Bir işin, bir oluşun geçtiği, geçeceği ve geçmekte olduğu süreye zaman denir. İnsanlar ilk çağlardan itibaren zamanlarını belirleme ihtiyacı duymuşlardır. Zamanı, yıl, gün, ay, hafta, saat, dakika gibi bölümlere ayırmışlardır. Zamanı, gün, ay ya da yıl gibi uzun süreli dönemlere bölen çizelgelere takvim denir.

  • Takvimler hazırlanırken iki esas üzerine hazırlanır. Ay takvimi ve güneş takvimi.
  • Güneş yılı esaslı takvimi Dünya’nın güneş etrafında bir tam tur dönüşünü esas alır. Bu 365 gün 6 saattir.
  • Ay yılı esaslı takvim ise Ay’ın Dünya etrafında dönüşünü esas alır ve on iki tur dönüşü bir yıla denk gelir. Bu süre 354 gündür.
  • Her toplum kendisi için önemli olan olayı takvimin başlangıcı olarak kabul etmiştir. Örneğin Müslümanlar Hicret’i, Yunanlılar ilk olimpiyat oyunlarının yapıldığı MÖ. 776 yılını takvimlerine başlangıç kabul etmişlerdir.
  • Tarihte güneş yılı esaslı takvimi ilk kez Mısırlılar, ay yılı esaslı takvimi  Sümerler kullanmışlardır.
  • Tarih boyunca Sümerler, Mısırlılar, Romalılar, Yunanlılar çeşitli takvimler oluşturmuşlardır.

Türklerin Kullandıkları Takvimler

  • Türkler tarihlerinde 12 Hayvanlı Türk Takvimi, Hicri Takvim, Celali Takvim, Rumi Takvim ve Miladi Takvim olmak üzere beş adet farklı takvim kullanmışlardır.
  • Bu takvimlerden Hicri Takvim ay yılı esaslı olup diğerleri güneş yılı esaslıdır.

12 Hayvanlı Türk Takvimi

  • 12 Hayvanlı Takvim milli bir takvim olup bu takvimi Göktürk ve Uygurların yanı sıra Çinliler ve Tibetlilerde kullanmışlardır.
  • Nevruz bu takvimin başlangıcıdır.
  • Yıllar bir hayvan adıyla anılıp 12 yılda bir devreder.
  • Yıl isimleri ise şu şekildedir:

1. Sıçgan (Fare)

2. Ud (Sığır)

3. Bars (Pars)

4. Tabışgan (Tavşan)

5. Lu (Ejder)

6. Ilan (Yılan)

7. Yunt (At)

8. Koy (Koyun)

9. Biçin (Maymun)

10. Taguk (Tavuk)

11. İt (Köpek)

12. Tonguz (Domuz)

Uyarı: Türklerin takvim uygulaması astronomi bilimiyle uğraştıklarının bir göstergesidir.

Hicri Takvim

  • Hicri takvim adından da anlaşılacağı üzere Hicret’i başlangıç olarak kabul eder.
  • Hz. Ömer döneminde hazırlanan bu takvimi günümüzde dini günlerin belirlenmesinde kullanırız.
  • Türkler İslamiyete geçtikten sonra bu takvimi kullanmaya başlamışlardır.

Celali Takvim

  • Celali Takvim Selçuklu hükümdarı Melikşah döneminde, Ömer Hayyam tarafından hazırlanmıştır.
  • Başlangıç yılı 1079, Yılbaşı 21 Mart yani Nevruzdur.
  • Babür Devleti de bu takvimi kullanmıştır.

Rumi Takvim

  • Rumi Takvim Osmanlıların mali işlerinde kullanmak üzere hazırlanmış bir takvimdir.
  • 1677 yılından itibaren kullanılmaya başlamıştır. 1839 yılından itibaren tüm resmi işlerde esas alınmıştır.
  • 1 Ocak 1926’da Hicri Takvim ile birlikte yürürlükten kaldırılmıştır.

Miladi Takvim

  • 1 Ocak 1926’dan beri kullandığımız Miladi Takvim ise Hz. İsa’nın doğumunu esas alır.
  • Gregoryan takvimi olarak da anılır.
  • Günümüzde bir çok Batı ülkesi bu takvimi kullanır.

Soru: Ülkemizde dini günler ve bayramlar neden hep farklı günlere rastlamaktadır? Ramazan neden her yıl on gün önce başlar?

Cevap: Günümüzde kullandığımız Miladi takvimle Hicri takvim arasında 11 günlük bir fark vardır. Hicri takvim 354, Miladi Takvim 365 gündür. Dolayısıyla dini günler her yıl on gün önceye denk gelir.

TAKVİM ÇEVİRME
Takvim çevirmede bazı formüller kullanılır. Ancak yaklaşık sonuçlar verebilir. Günü gününe çevirmeler için cetvellerden yararlanılır.

1. Miladiden Hicriye Çevirme:
H= (M – 622) + (M – 622) / 33
Örnek: 2007 yılını Hicri yıla çeviriniz. Çözüm:
H=(2007–622) + (2007 – 622) / 33
H=1385 + 1385 / 33
H=1385 + 41,9 > 42
H= 1427
Not: Gerçekte 2007 yılı, Hicri 1428 yılına karşılık gelmektedir.
2. Hicriden Miladiye Çevirme:
M= (H + 622) – H / 33
Örnek: 1428 hicri yılını miladi yıla çeviriniz. Çözüm:
M= (1428 + 622) – 1428 / 33
M= 2050 – 43
M= 2007
3. Miladiden Rumiye:
R= M– 584
4. Rumiden Miladiye:
M= R+ 584
1902 Miladi yılını Rumiye çeviriniz. Çözüm:
1902–584=1328
1321 Rumi yılını Miladiye çeviriniz. Çözüm:
• 1321+584=1902

Yasal Uyarı: Yayınlanan yazıların/içeriklerin tüm hakları “tarihyolu.com” aittir. Kaynak gösterilse dahi yazının/içeriğin tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan yazının bir bölümü, alıntılanan yazıya/içeriğe aktif link verilerek kullanılabilir.

3 Yorumlar

  1. yukarıdaki bilgi yanlış olmuş.
    sümerliler ay yılı takvimini, mısırlılar güneş yılı takvimini bulmuştur.

Bir Cevap Yazın