10. Sınıf Tarih Dersi 6. Ünite Ders Kitabı Cevapları

10. Sınıf MEB Yayınları Tarih Dersi 6. Ünite Ders Kitabı Cevaplarını bu yazımızda bulabilirsiniz. 10. Sınıf Tarih Dersi 6. Ünitemiz olan “Sultan ve Osmanlı Merkez Teşkilatı ” soru ve cevapları yazımızın devamında. Tarih ders kitaplarının cevapları için bizi takip edin.

Bu yazımızda 10. Sınıf Tarih Dersi sayfa 168 ile sayfa 193 arasındaki sorulan soruların cevaplarını bulabilirsiniz. Görüşlerinizi yorum kısmından yazabilirsiniz.

10. Sınıf Tarih Dersi 6. Ünite Ders Kitabı Cevapları Sayfa 168

Osmanlı Devlet yönetimde yer alan Divân-ı Hümâyun’a benzer kurullara diğer devletlerden örnekler veriniz.

• Karahanlılar – Divan-ı Âli
• Gazneliler – Divan-ı Vezaret
• Büyük Selçuklular – Divan-ı Âla

Siyasetnâme tarzında yazılmış önemli eserler hangileridir?

• * Kutadgu Bilig – Yusuf Has Hacib
• * el Medinetül Fazıla – Farabi
• * Kenzü’l-Küberâ – Şeyhoğlu Mustafa 
• * Kanûn-ı Şâhenşâhî – İdris-i Bitlisi
• * Siyasetname – Nizamülmülk
• * Kabusname – Mercimek Ahmet
• * Asafname – Lütfi Paşa
• * Nushatü’s Selatin – Gelibolulu Mustafa

10. Sınıf Tarih Dersi 6. Ünite Ders Kitabı Cevapları Sayfa 169

“3000 kese mal harcayıp Ferhat gibi usta öyle yeni bir saray yapmıştır ki Âdem Devri’nden beri dünyanın mimar ve mühendisleri öyle gönül açıcı bir saray yapmamışlardır. Dünya seyyahları bu dünya yüzünde benzerini görmemiştir zira deniz kıyısında olup iki tarafı deniz, kuzey tarafı Karadeniz, doğu yönü Akdeniz ve güney tarafı Ayasofya Camii’dir ki iki deniz arasında kurulmuş bir şehirdir.”  Evliya Çelebi            

Evliya Çelebi’nin, Topkapı Sarayı’nı bir şehir olarak ifade etmesinin sebepleri neler olabilir?

– İstanbul’da tarihî yarımadanın ucunda Marmara denizine, Asya-Üsküdar ve Haliç’e bakan, dolayısıyla her yönden şehre hâkim bir mevkide 70 dönümlük geniş bir alanda kurulmuş olması,

– Osmanlı Sultanlarının ikametgâhı, devletin yönetim ve eğitim merkezi olması,

– İhtiyaç duyulabilecek tüm birimleri ( cami, hastane, mutfaklar, ahırlar, erzak odaları, odun ambarları, çalışanların koğuşları, kayıkhaneler, bostanlar, bahçeler,,…) bünyesinde barındırması,

– Gerek hükümdarın ailesi gerekse de devlet adamları ve eğitim kurumları ile kalabalık bir nüfusa ev sahipliği yapması  nedeniyle Evliya Çelebi Topkapı Sarayı’nı bir şehir olarak tanımlamıştır.

10. Sınıf Tarih Dersi 6. Ünite Ders Kitabı Cevapları Sayfa 170

Enderun’daki Hırka-i Saadet Dairesi’nde hangi kutsal emanetler bulunmaktadır?

Yavuz Sultan Selim‘in 1517’deki Mısır seferinin ardından İstanbul’a getirilen “Mukaddes Emanetler”, 503 yıldır Topkapı Sarayı‘nda büyük bir özenle korunuyor.

10. Sınıf Tarih Dersi 6. Ünite Ders Kitabı Cevapları Sayfa 175

Osmanlı Devleti’nin diğer Türk devletlerine göre daha uzun ömürlü olmasının sebepleri neler olabilir?

• – Merkezî otoritenin güçlü olması,
• – Hükümdarların çok iyi eğitim almış olması,
• – Liyakata önem verilmesi, 
• – Adil ve hoşgörülü olması.

Padişahlar, merkezî otoriteyi güçlü tutmakla neleri amaçlamış olabilir?

• Padişahlar, merkezî otoriteyi güçlü tutmakla devletin uzun ömürlü olmasını sağlamayı,
• Taht kavgalarını ve olası isyanları önlemeyi,
• Ülkeyi daha kolay yönetebilmeyi vb. amaçlamışlardır.

10. Sınıf Tarih Dersi 6. Ünite Ders Kitabı Cevapları Sayfa 177

Osmanlı Devleti’nin merkezî otoritesini güçlendirmesinde müsadere sisteminin etkileri nelerdir?

– Merkezî otoriteye rakip olabilecek güçlerin ortaya çıkmasını engellenmiş,

– Özellikle ekonomik bunalım ve savaş zamanlarında hazineye gelir sağlanmış,

– Devlet memurları ile tanınmış kimselerin çeşitli yolsuzluklar sonucunda devlete ait malları ele geçirmeleri önlenmiştir.

10. Sınıf Tarih Dersi 6. Ünite Ders Kitabı Cevapları Sayfa 178

II. Murad, oğluna “Ey oğul! Herhangi bir şeyin devamlı olarak kaba kuvvet, kılıç, kahramanlık ve ezici güç zoruyla meydana gelmesiyle akıl, tedbir, sabır, ileri görüşlülük, imtihan ve yorucu tecrübeler sonucu dilediğimiz şekilde meydana gelmesi arasında büyük farklılıklar vardır” (…) “Ey oğul! Bir an bile olsa sakın adaleti elinden bırakma. Çünkü Yüce Allah âdildir. Bir bakıma, sen O’nun yeryüzündeki temsilcisisin (…) O, sana kendi arzusuyla bazı üstünlükler vermiş ve kullarının başına geçirmiştir” (…) “Padişahlar, elinde terazi tutmuş bir kimseye benzerler. Sen padişah olunca teraziyi doğru tutmanı isterim. O zaman Yüce Allah da senin iyiliğini arzular.” şeklinde öğütlerde bulunmuştur.

“Sultan elinde terazi tutan kimseye benzer.” ifadesi hangi anlama gelmektedir?

Bu söz ile sultanın adil olması, adalet içinde ülkeyi yönetmesi gerektiği anlatılmak istenmiştir.

10. Sınıf Tarih Dersi 6. Ünite Ders Kitabı Cevapları Sayfa 181

10. Sınıf Tarih Dersi 6. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Soruları ve Cevapları

I. Kısım: Aşağıdaki terimleri birer cümleyle açıklayınız.

Veziriazam (Sadrazam) Padişahtan sonra en yetkili kişidir. Padişah adına devlet işlerini yönetir.

Kaptan-ı Derya: Donanma ve denizcilikten sorumlu en üst komutandır.

Kanunname-i Ali Osman: Osmanlı Devleti’nde cezalandırma, yönetim ve maliye alanlarında şer’i hukuka uygun olmak koşuluyla padişahın koyduğu yasadır. Osmanlı tarihindeki ilk yazılı kanunlardır.

II. Kısım: Aşağıdaki soruları cevaplayınız.

1. Topkapı Sarayı’nın bölümleri arasında geçişleri sağlayan kapılar hangileridir?

• Topkapı Sarayı üç ana avlu ve üç âbidevî kapı etrafında şekillenmiştir.
• Birinci kapı Bâb-ı Hümâyun,
• İkinci kapı Bâbüsselâm,
• Üçüncü kapı Bâbüssaâde’dir.

2. Haremdeki kadınlar hangi derslerin eğitimini almıştır?

Haremde Enderun’dakine benzer bir eğitim ve teşkilat sistemi vardı. Disiplin ve protokol kurallarının geçerli olduğu haremde cariyeler; edebiyat, müzik, güzel sanatlar, el işleri, güzel konuşma, zerafet öğrenirlerdi.

3. Müsadere sisteminin devlet yönetimi için faydaları neler olmuştur?

– Müsadere sistemi, kanuni sınırlamalarla kişisel mülk ve servetin veraset yoluyla ailelerin elinde toplanmasını engellemiştir. Böylece devşirmeler arasında aristokratik bir sınıf oluşmamıştır.

– Ekonomik bunalım ve savaş zamanlarında hazineye gelir sağlanmıştır.

– Önemli mevkilere yükselenlerin öldükten sonra varislerine bir şey bırakamayacaklarını düşünerek dürüst davranmalarını sağlamıştır.

– Devlet memurları ile tanınmış kimselerin çeşitli yolsuzluklara katılması önlenmiştir.

4. Şehzadelerin sancağa çıkmasının devlet yönetimindeki faydaları nelerdir?

– Şehzadelerin devlet yönetiminde tecrübe kazanmaları sağlanmıştır.

– Şehzadelerin sancağa çıkmaları, devletin o bölgeye verdiği öneminde bir göstergesi olarak kabul edilirdi. Hanedan üyesi bir yönetici tarafından yönetilen halkın, daha huzurlu olacağı ve devlete karşı daha itaatkâr davranacağı beklenirdi.

5. Fatih Dönemi’nde merkezî otoriteyi güçlendirmek için yapılan çalışmalar nelerdir?

– Mutlak otoritesini güçlendirmek isteyen Fatih, daha önce var olan kanunlarla kendisinin düzenlemiş olduğu kanunları birleştirerek “Kanunname-i Ali Osman”ı oluşturmuş ve padişaha, diğer şehzadeleri öldürme hak ve yetkisi verilmiştir. Böylece padişah, egemenliğin bölünmezliği ve devletin parçalanmazlığı anlayışını her şeyin üstünde tuttuğunu göstermiştir.

– Merkezî otoritenin güçlenmesi için yapılan bir diğer düzenleme ise vezîriâzamlara geniş yetkiler verilmesi ve padişahın mutlak vekili olarak Divân-ı Hümâyun’a vezîriâzamlar başkanlık etmeye başlaması olmuştur. Padişah ise Kubbealtı salonunun üstünde kafesle ayrılan bir bölümden dilerse toplantıları takip etmiştir. Bu uygulama ile Divân-ı Hümâyun bir karar organı olmaktan ziyade bir danışma kurulu hâline dönüşmüştür.

– Merkezî otoriteyi güçlendirmek için yapılan bir başka düzenleme de haremden evlenme usulünün uygulanmasıdır. Bu usül sayesinde padişahın aile sırları dışarıya yayılmamış, akraba ilişkileri ile padişahın yıpratılması engellenmiştir.

– Merkezî otoriteyi güçlü kılmak için yapılan diğer uygulama ise müsadere usulüdür. Osmanlı Devleti’nin kuruluş yıllarında sadece zimmetine mal geçirenlere ve isyancılara uygulanan bu sistem Fatih Sultan Mehmet Dönemi’nden itibaren bir gelenek hâline gelmiştir. Müsadere sistemi, kanuni sınırlamalarla kişisel mülk ve servetin veraset yoluyla ailelerin elinde toplanmasını engellemiştir. Böylece devşirmeler arasında aristokratik bir sınıf oluşmamıştır.

III. Kısım: Aşağıdaki terimleri birer cümleyle açıklayınız.

SORU 1:

Aşağıdaki yargılardan hangisi Osmanlı sarayları için söylenemez?

A) Padişahın devleti yönettiği yerdir.

B) İlk saray Bursa’da yaptırılmıştır.

C) I. Murad, Edirne Sarayı’nı inşa ettirmiştir.

D) Avrupa saray mimarisi gibi ölçüler açısından anıtsaldır.

E) Topkapı Sarayı, sosyal devlet anlayışını yansıtır. 

SORU 2:

Haksız yollarla servet edinenlerin mallarına devlet tarafından el konulmasına müsadere usulü denir.

Osmanlı Devleti bu uygulamayla;

I. merkezi otoriteyi güçlendirme,

II. hazineye gelir getirme,

III. devlet memurlarına dürüst davranmalarını sağlama

durumlarından hangilerini amaçlamış olabilir?

A) Yalnız I

B) Yalnız II

C) I ve III

D) II ve III

E) I, II ve III 

SORU 3:

Fatih’in, İstanbul’da büyük bir imar ve kalkınma projesi başlatmasında;

I. sosyal devlet anlayışını yansıtma,

II. İstanbul’u dünyanın merkezi durumuna getirme,

III. şehir kültürünün oluşumuna örnek olma

durumlarından hangileri etkili olmuştur?

A) Yalnız I

B) Yalnız II

C) I ve III

D) II ve III

E) I, II ve III 

SORU 4:

Osmanlı Devleti’nde merkezî otoritenin güçlendirilmesi ve istikrarın sağlanması için bazı uygulamalara gidilmiştir.

Aşağıdakilerden hangisi bu uygulamalardan biri değildir?

A) “Devletin toprakları padişahındır.” anlayışının getirilmesi

B) Müsadere usulünün uygulanması

C) Divân-ı Hümâyun toplantılarına vezîriâzamların başkanlık etmesi

D) Haremden evlenme usulünün uygulanması

E) Şehzadelerin sancaklara vali olarak gönderilmesi

10. Sınıf Tarih Dersi 6. Ünite Ders Kitabı Cevapları Sayfa 182

10. Sınıf Tarih Dersi 6. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Soruları ve Cevapları

Ç KISMI: İhmal Edilmeyecek Önemli Bir Ziyaret

1. İstanbul’a misafir gelenlerin ilk ve dikkatle gezmesi gereken yer niçin Topkapı Sarayı Müzesi’dir?

Çünkü Topkapı Sarayı, Osmanlı padişahlarına yüzyıllarca ikametgah olmuş bu yer Türk kültürüne ait binlerce eşsiz eserin barındığı bir müzedir.

2. Topkapı Sarayı Müzesi’nin diğer müzelerden farklılıkları nelerdir?

– Topkapı Sarayı, konum itibariyle İstanbul’un en eski tarihî bölgelerinden birinde konumlanmaktadır. Marmara Denizi, İstanbul Boğazı ve Haliç arasında kalan tarihî İstanbul Yarımadası’nda bulunan saray, İstanbul’un ikonik yapılarından biri olması. 

– Birkaç saat içerisinde yüzyılların güzelliklerin ve tarihi olayların birlikte bulunduğu bir panaroma sunması.

3. Topkapı Sarayı Müzesi ziyaretinin ihmal edilmeyecek kadar önemli olmasının nedenleri neler olabilir?

– Eşi yeryüzünde bulunmayan birçok değerli ve kültürel eseri bünyesinde barındırması. 

– Sonra asırlar boyunca Türk yapı sanatının bir saray bünyesi içinde toplanmış nefis binalar koleksiyonu olması.

– Hanedan üyelerine ait değerli eşyaların, minyatür eserlerin sergilenmesidir.

4. Bedia ne demektir?

Arapça kökenli bir kelime olup, yeni ve görülmedik güzel demektir.

5. Topkapı Sarayı Müzesi’nde neler bulunmaktadır?

1924 yılında müzeye dönüştürülen müzede, Harem ve Zülüflü Baltacılar Koğuşu, Aya İrini Müzesi, Harem, Divan-ı Hümayun, Bağdat Köşkü, Revan Köşkü, Sofa Köşkü ve III. Ahmet Kütüphanesi ve Kutsal Emanetler Dairesi gibi bölümler bulunuyor.

6. Topkapı Sarayı Müzesi’nde kıymetli bir kütüphanenin bulunmasının önemi nedir?

– Osmanlı Devleti dönemine ait tarihi kayıt nitelikte bilgilere ulaşılabilmesini sağlaması, 

– Yazı ve cilt şaheserlerinden, tek nüsha, çok değerli, kitaplar olması açısından önemlidir.

7. Sizce, 2016 yılı verilerine göre Topkapı Sarayı Müzesi’nden sonra en çok ziyaret edilen müzemiz hangisidir?

Göbeklitepe Örenyeri-Şanlıurfa

8. Aşağıdakilerden hangisi Topkapı Sarayı için doğru bir ifade değildir?

A) Dünyanın en güzel köşesinde kurulmuş bir saraydır.

B) Osmanlı tarihi boyunca devletin yönetildiği yerdir.

C) Türk yapı sanatının güzel bir koleksiyonudur.

D) Koca bir hanedanın aile efradının şahsi yadigârıdır.

E) Bir imparatorluk hazinesinin göz kamaştıran servetinin bulunduğu yerdir.

10. Sınıf Tarih Dersi 6. Ünite Ders Kitabı Cevapları Sayfa 183

KISIM: 500. Yılında Kutsal Emanetler

Kutsal Emanetler Topkapı Sarayı’nın hangi bölümünde yer almaktadır?

Kutsal Emanetler’in yer aldığı Hırka-i Saadet Dairesi, sarayın Enderun bölümünde bulunmaktadır.

“İntikal” ne demektir?

Arapça bir kelime olup, bir yerden başka bir yere geçme, geçiş demektir.

Osmanlı sultanlarının Kutsal Emanetlere değer vermesinin nedenleri neler olabilir?

Osmanlı sultanlarının Kutsal Emanetlere değer vermesinin en önemli nedeni Hz. Muhammed’e duyulan derin saygı ve sevgidir.

“Cihan Ordusu” ifadesi hangi anlamlara gelmektedir?

Osmanlı ordusunun hem teknik ve hem de sayısal gücü bakımından güçlü olması onu bütün dünyaya kafa tutacak bir gücü olarak görülmesinden dolayı cihan ordusu tanımlaması kullanılmıştır.

KISIM: Padişahların Halkla İletişimi

Padişahların tahta çıkma törenlerinde kuşandıkları kılıç hangi kavramları temsil etmektedir?

Kılıç kuşanma törenleri Eyüp Sultan Camii’nde yapılıp, tören esnasında kılıç olarak genellikle Hz. Muhammed veya sahabelerden Hz. Ömer, Hz. Ebubekir ve Halid b. Velid’in kılıçları tercih edilirken, dünyevi güç için daha çok Osman Gazi, Fatih, Yavuz, Kanuni gibi padişahların kılıçları kuşanılırdı. 

Kılıç ,ilk Türk devletlerinden itibaren kutsallığı, savaşçılığı, gücü ve saygıyı temsil ederdi. Bu gelenek Osmanlılarda da devam etmiş, Osmanlı hükümdarlarının yönetim alanındaki görev ve sorumluluklarının yanı sıra ordunun başkomutanı olarak askerleri ile birlikte seferlere katılması, savaşlarda ön saflarda yer almasına atıf yapılmıştır.

Yeni padişahın kendinden önceki padişahın naaşını görmesinin nedenleri neler olabilir?

Padişah bile olsa insan olduğunu unutmaması ve sonunun bir gün ölüm olacağını hatırlatmak.

Nakibül’eşraf ne demektir?

Hz. Peygamber soyundan olan ve o soydan gelen kimselerin işlerine bakmak, her türlü kayıtlarını tutmak, kendilerinin uygun işlerde çalışmasını sağlamak, haklarını korumak, fey ve ganîmetten alacakları hisseleri tâkip etmek gibi işlerle resmen görevlendirilmiş olan kimse demektir.

Arzuhallerin Türkçeden başka dillerde de yazılmasının nedenleri nelerdir?

Çok uluslu devlet yapısına sahip Osmanlı Devleti’nde fethedilen bölgelerdeki halkının kendi dilinin konuşuyor olması nedeniyle dilek ve şikayetlerini dile getirirken arzuhallerde de kendi dillerini kullanmışlardır.

10. Sınıf MEB Yayınları Tarih Dersi 6. Ünite Ders Kitabı Cevapları ile ilgili yazımız hakkındaki soru, görüş ve önerilerinizi yorum kısmından bizimle paylaşabilirsiniz.