Home / Çağdaş Türk Ve Dünya Tarihi / MONTREUX (MONTRÖ) BOĞAZLAR SÖZLEŞMESİ (20 TEMMUZ 1936)

MONTREUX (MONTRÖ) BOĞAZLAR SÖZLEŞMESİ (20 TEMMUZ 1936)

Lozan Antlaşması’nda Boğazlar hakkında alınan karar :

  • Boğazlar Bölgesi’nin silahtan arındırılacak
  • Geçişlerin denetimi “Uluslararası Boğazlar Komisyonu tarafından yapılacak.

Bu antlaşmanın maddeleri egemenliğimize gölge düşürmekte birlikte bölgenin güvenliğini tehlikeye düşürmekteydi.

Değişen dünya koşullarında Türkiye’nin konuyu gündeme getirmesi

  • Türkiye, 1930’lara İtalya’nın Doğu Akdeniz ile Balkanlar üzerindeki yayılmacı emellerinden dolayı stratejik öneme sahip Boğazlar’ın güvenliğini sağlamak için konuyu ilk kez Mayıs 1933’te “Londra Silahsızlanma Konferansı’nda gündeme getirdi ancak burada bir sonuç elde edilemedi.

Montrö’ye Doğru

  • İtalya’nın, 1935’te Habeşistan’a saldırması ve On iki Ada’yı silahlandırmaya başlaması, Almanya’nın Ren Bölgesi’ne yeniden asker sevk etmesi ve Locarno Anlaşmalarına son vermesi Türkiye’yi, Boğazlar Sözleşmesi’nin değiştirilmesi konusunda harekete geçirdi.
  • Türkiye, Sovyetler Birliği ve Balkan Paktı üyesi devletlerinin desteğini aldı.
  • Pakta üye olmayan Bulgaristan, Türkiye’nin Boğazlarla ilgili girişiminin Nöyyi Antlaşması’nın silahtan arındırma ile ilgili hükümlerinin değiştirmesine yol açabileceğini düşünerek tepki göstermedi.
  • İtalya’nın Akdeniz’deki emellerini bilen İngiltere bu girişimi olumlu karşıladı.
  • Asya’da genişleme çabası içinde olan Japonya da konuya ilgisiz kaldı.
  • Bu durumda Lozan Boğazlar Sözleşmesi’nin imzacılarından sadece İtalya, Akdeniz’deki emellerinden dolayı bu sözleşmenin değiştirilmesine karşı çıkabilirdi.

Montrö Boğazlar Sözleşmesinin İmzalanması

  • Türkiye, bunun üzerine yeni bir Boğazlar Rejimini ortaya koymak üzere bir Konferans toplanmasını istedi. Devletlerin (İtalya dışında) olumlu tutumları üzerine 1923 Lozan Boğazlar Sözleşmesi’ni değiştirmek üzere, 22 Haziran 1936’da İsviçre’nin Montrö kentinde bir konferans toplandı.
  • Türkiye, Avustralya, İngiltere, Bulgaristan, Fransa, Yunanistan, Japonya, Romanya, Sovyetler Birliği ve Yugoslavya’nın katıldığı Montrö Boğazlar Konferansı’nda 20 Temmuzda Montrö Boğazlar Sözleşmesi imzalandı.

Montrö Boğazlar Sözleşmesinde Alınan Kararlar

  • Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile “Boğazlar Komisyonu” kaldırılıp Boğazlar ‘da Türk egemenliğini ve kontrolünü esas alan bir düzenleme yapıldı.
  • Boğazların savunulması için asker bulundurulma ve silahlanma hakkı Türkiye’ye verildi.
  • Boğazlar ‘da barış zamanında ya da Türkiye’nin savaşa girmediği durumlarda ticaret gemilerinin serbestçe geçişine izin verildi.
  • Savaş gemilerinin geçişi konusunda Türkiye’ye önceden bilgi verilmesi şartı getirildi.
  • Türkiye’nin yer almadığı herhangi bir savaş durumunda savaşın içinde olan devletlerin savaş gemilerinin boğazdan geçişi yasaklandı.
  • Türkiye içinde bulunduğu bir savaş ya da güvenliğini tehdit eden bir durum karşısında Boğazlar üzerinde tam yetki elde etti.
  • Türkiye ile savaş hâlinde olmayan devletlerin ticaret gemilerine kontrollü olarak geçiş hakkı verildi.

Yasal Uyarı: Yayınlanan yazıların/içeriklerin tüm hakları “tarihyolu.com” aittir. Kaynak gösterilse dahi yazının/içeriğin tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan yazının bir bölümü, alıntılanan yazıya/içeriğe aktif link verilerek kullanılabilir.

Bir Cevap Yazın