Home / 10.Sınıf Tarih / II. Mahmut Dönemi Islahat Çalışmaları (1808-1839)

II. Mahmut Dönemi Islahat Çalışmaları (1808-1839)

Senedi İttifak 1808

II. Mahmut’un tahta geçmesinde etkili olan Rusçuk Ayanı Alemdar Mustafa Paşa sadrazam yapıldı.

Ayan, merkezi otoritenin bozulmasıyla ortaya çıkan zengin ve etraflı kimselerdir. Ayanların başlarına buyruk hareket etmesinden rahatsız olan II. Mahmut, Alemdar Mustafa Paşa aracılığı ile ayanlarla görüşerek Sened-i İttifak’ı imzalamıştır. Senedi İttifak’a göre;

  • Ayanlar, padişaha ve sadrazama bağlı kalacaklar, devletin kanunlarına uyacaklar.
  • Ayanlar, vergi ve asker toplamada devlete yardımcı olacaklar.
  • Padişaha karşı bir isyan çıkarsa, ayanlar bunun bastırılması için çalışacaklar.
  • Padişah aşırı vergi koymayacak.
  • Ayanlık babadan oğula geçecek.
  • Ayanlar, kanunlara uygun olarak kendi bölgelerindeki hazine gelirlerini toplayacaklardı.

Senedi İttifak ile;

  • Osmanlı tarihinde padişahın otoritesi ilk defa sınırlanmıştır.
  • Padişah ilk kez kendi gücünün dışında başka bir gücün varlığını kabul etmiştir.
  • Osmanlı Devletinin ayanlara söz geçiremeyecek kadar güçsüz olduğu anlaşılmıştır.
  • Ayanlar hukuki statü kazanmışlardır.

Uyarı: Senedi İttifakın imzalanmasında Avrupalı devletlerin etkisi yoktur.

Uyarı: Padişahın yetkilerinin kısıtlanmasından dolayı İngiltere’de 1215 yılında imzalanan Magna Carta’ya benzer.

II. Mahmut dönemde Askerlik, Yönetim, Ekonomi, Eğitim, Hukuk ve İdari alanlarda ıslahat yapılmıştır.

2. Mahmut Döneminde Yönetim Alanındaki Islahatlar

  • Divanı Hümayun kaldırılarak yerine Nazırlıklar (Bakanlık) kuruldu.
  • Müsadere usulü kaldırıldı. Müsadere, Padişahın devlet adamlarının mallarına el koymasıdır. Böylece Özel Mülkiyet korunmuş oldu.
  • Memurlar için rütbe ve nişan kabul edildi.
  • Köy ve mahalle idari örgütleri kuruldu, muhtarlar atandı.
  • İller merkeze bağlandı, ayanlık kaldırıldı, merkezden valiler atandı.
  • Danışma Meclisleri açıldı.
  • Tımar ve zeamet kaldırıldı, memurlara maaş bağlandı.
  • Dar-ı Şura-ı Askeri: Askerlik işleri için Dar-ı Şura-ı Bab-ı Ali: İdari işler için Meclis-i Valay-ı Ahkâm-ı Adliye: Hukuk işleri için açıldı. (Aynı zamanda üst düzey devlet yetkililerini de yargılama görevi yapmıştır.)
  • Askeri amaçlı ilk nüfus sayımı yapıldı.
  • Posta ve polis teşkilatı kuruldu.
  • İstanbul için vize uygulaması getirildi.

2. Mahmut Döneminde Eğitim alanındaki Islahatlar

  • Medreselerin yanında Avrupa tarzında yeni okullar açıldı.
  • İlköğretim, kız ve erkek öğrenciler için İstanbul’da zorunlu oldu.
  • Yüksek öğretime geçmek için Rüştiye ve Mektebiulumuedebiye gibi orta dereceli okullar açıldı.
  • Enderun’un yerine devlet adamı yetiştirmek için Mekteb-i Maarifi Adliye açılmıştır.
  • Mızıkay-ı Hümayun açıldı. (Bando Okulu)
  • Takvim-i Vekayi adlı ilk resmi gazete çıkarıldı. (1831)
  • Rüştiye ve Mekteb-i Ulumu Edebiye adlı orta dereceli okullar açıldı.

2. Mahmut Döneminde Toplumsal Alanda Yapılan Islahatlar

  • Devlet dairelerine II. Mahmut’un resmi asıldı.
  • Memura Fes, Ceket ve Pantolon giyme zorunluluğu getirildi.
  • Devlet memurları maaşa bağlandı.
  • Polis, Posta ve Karantina örgütleri kuruldu.
  • Avrupa’yı tarzda müzik serbest bırakıldı.
  • İlk kez Pasaport uygulaması başlatıldı. (İstanbul’a giriş çıkışların kontrol altına alınması için Mürur Tezkeresi adı altında)

2. Mahmut Döneminde Askeri alandaki Islahatlar

  • Alemdar Mustafa Paşa tarafından Sekban-ı Cedid adlı Avrupa’yı tarzda bir ordu kuruldu. Yeniçeri isyanıyla kapatıldı.
  • Eşkinci ocağı adıyla Avrupa’yı tarzda bir ordu kuruldu fakat Yeniçeri baskısıyla kapatıldı.
  •  Mekteb-i Harbiye ve Mekteb-i Tıbbiye açıldı
  • Vakayı Hayriye denilen olay ile Yeniçeri Ocağı kaldırıldı. (1826)

Böylece;

  1. Yeniliklerin önündeki engel kaldırıldı.
  2. Padişah yönetimdeki ve Ordudaki otoritesini yeniden artırdı
  • Yeniçeri ocağı yerine Asakir-i Mansure-i Muhammediye adlı yeni bir ordu kuruldu.

Uyarı: Yeniçerilerle varlığını bir süre devam ettiren ordular:

Sekban-ı Cedid, Nizam-ı Cedid ve Eşkinci ocağıdır.

2. Mahmut Döneminde Ekonomi Alanında Yapılan Islahatlar

  • Ticaret Nezareti kurularak tarım ve ticaret işlerinin düzenli işlemesi amaçlanmıştır.
  • Ekonomik ilişkileri geliştirmek amacıyla Rumi Takvim yapıldı.
  • Fes ve Çuha (Kumaş) fabrikası kuruldu.
  • Yerli tüccarın, yabancı tüccarla rekabet edebilmesi  için gümrükte indirime gidildi.
  • Yerli malı kullanımı özendirildi.

Yasal Uyarı: Yayınlanan yazıların/içeriklerin tüm hakları “tarihyolu.com” aittir. Kaynak gösterilse dahi yazının/içeriğin tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan yazının bir bölümü, alıntılanan yazıya/içeriğe aktif link verilerek kullanılabilir.

8 Yorumlar

  1. Bu kadar iyi anlatılan bir site görmedim sağolun hocam

  2. Hocam ödevimde çok yardımcı oldu çok sağolun Allah razı olsun sizden.

  3. Çok teşekkür ediyorum hocam yani bu kadar çok güzel olamazdı ama siz yapmışsınız

  4. Teşekkürler. Ben bir öğretmen olarak bu siteyi öneriyorum. Bu siteden ödevler veriyorum. Bilgiler net ve doğru.

Bir Cevap Yazın